Курмчумский район
Петроглифы Мойнак (Рисунок 1). Петроглифы урочища Мойнак расположены в 2 км к северо-востоку от села Бесжылдык Курчумского района, на расстоянии около 30 км от места слияния рек Курчум и Иртыш. Основная концентрация петроглифов сосредоточена на пяти низких плосковершинных сопках.
Общее количество камней с петроглифами составляет около 400, однако их распределение по условно выделенным группам неравномерно, что связано с воздействием природных факторов. Наибольшая концентрация рисунков наблюдается во второй и третьей группах. Петроглифы в основном высечены на вертикальных и наклонных поверхностях, реже — на горизонтальных. Плоскости с изображениями преимущественно ориентированы на юг, реже — на восток и юго-запад, и лишь изредка — на север.
На памятнике Мойнак выявлено 5 поверхностей, где встречены знаки и символы. Поверхность 1 (координаты WGS1984: 48°36'47.64"N 83°51'53.10"E) имеет горизонтальную экспозицию. На поверхности 1 имеется один знак (Рисунок 2). Поверхность 2 (координаты WGS1984: 48°36'46.79"N 83°51'54.60"E) имеет горизонтальную экспозицию. На поверхности 2 имеется один знак (Рисунок А.46). Поверхность 3 (координаты WGS1984: 48°36'46.20"N 83°51'56.64"E) имеет вертикальную экспозицию. На поверхности 3 имеется один знак (Рисунок А.47). Поверхность 4 (координаты WGS1984: 48°36'44.78"N 83°51'56.69"E) имеет горизонтальную экспозицию. На поверхности 4 имеется одно изображение (Рисунок А.48). Поверхность 5 (координаты WGS1984: 48°36'40.81"N 83°51'56.46"E) имеет вертикальную экспозицию. На поверхности 5 имеется множество изображений (Рисунок А.49).
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/136-baza-dannykh/kurmchumskij-rajon.html#sigProId0045cfa0b4
Түлкіне петроглифтері (Сурет 1). Ескерткіш Күршім ауданы, Бесжылдық ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 850 метр жерде, Күршім өзенінің сол жағалауында төбесі тегіс биік төбелерде орналасқан. Бұл төбелердің үстінде жақпар-жақпар болып қатпарлы тау жыныстары көрініп, жалаңаштанып жатыр. Осы ырсиып жатқан қатпар тастардың беттерінде, 1,5–2 шақырым радиуста әртүрлі кезеңдердегі жартас суреттері.
Түлкіне ескерткішінде белгілер мен символдар бедерленген 6 бет анықталып отыр. Бірінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'31.20"N 83°51'59.39"E) көкжиектен 45 градус экспозицияда тұр. Бетінде бір белгі бар (Сурет 2). Екінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'30.20"N 83°52'0.72"E) көкжиектен 45 градус экспозицияға ие. Бетінде үш белгі бар (Сурет 3). Үшінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'30.69"N 83°52'1.16"E) көлденең жатыр. Бетінде бір белгі бар (Сурет 4). Төртінші бет те (WGS1984 координаттары: 48°35'30.62"N 83°52'1.84"E) көлденең жатыр. Бетінде бірнеше белгілер бар (Сурет 5). Бетінің бір бөлігіне қазіргі заманғы бүлдіргіштер әдепсіз суреттер салып бүлдірген. Бесінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'30,33"N 83°52'1,56"E) тігінен тұр. Бетінде бір белгі бар (Сурет 6). Алтыншы бет те (WGS1984 координаттары: 48°35'29.72"N 83°52'0.54"E) тігінен тұр. Бетінде көптеген бейнелер бар (Сурет 7).
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/136-baza-dannykh/kurmchumskij-rajon.html#sigProId1fabbcd911
Доланалы петроглифтері (Сурет 1). Қолданыстағы ғылыми әдебиеттерде аттас Доланалы ескерткіштерінің жартас суреттері жиі шатастырылады. Бірінші Доланалы ескерткіші Марқакөл ауданы (Қазақстанның шығысындағы, 1928–1930, 1939–1963 және 1964-1997 жылдары Шығыс Қазақстан облысының құрамында болған әкімшілік-аумақтық бірлік, 2023 жылы 30 тамызда қалалық мәслихаттың шешімімен Марқакөл ауданы әкімшілік орталығы Марқакөл ауылы болып қайта құрылды) аумағында орналасқан. Ал төменде аталатын екінші ескерткіш Шығыс Қазақстан облысы Күршім ауданының аумағында орналасқан. Бұл қателік, өткен ғасырдың аяғында екі ауданның біріктірілуінен туындады.
Бұл ескерткіштегі бейнелер қойтастарға және қара-сұр негізгі тау жыныстарының жақпарларына қашалған. Екі кезеңнің – қола дәуірі мен ерте темір дәуірінің петроглифтері айқын көрінеді. Ерте темір дәуіріне бұғы мен тау ешкілерінің бейнелері кіреді, олардың кейбіреулері скиф-сібір аң стилінде жасалған.
Доланалы ескерткішінде белгілер мен символдар бедерленген 3 бет анықталды. Бірінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'52.02"N 83°56'23.90"E) көкжиектен 45 градус экспозицияға ие. Бетінде бір белгі бар (Сурет 2). Екінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'40.86"N 83°56'20.17"E) тік экспозицияда тұр. Бетінде бір белгі бар, оның текстурасы әрең ажыратылады, дегенмен жер бедерінен ерекшеленіп тұр (Сурет 3). Үшінші бет (WGS1984 координаттары: 48°35'31.63"N 83°56'16.95"E) көлденең жатыр. Бетінде екі белгі бар (Сурет 4).
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/136-baza-dannykh/kurmchumskij-rajon.html#sigProIdef2e60e100
Онлайн кім
Қазір 36 қонақ және Бірде бір тіркелген қолданушы жоқ сайтта отыр