Тарбагатайский район
Шимайлы петроглифтері – тоғыздан астам петрголифтер шоғырланған орыннан және Молдажар шатқалындағы қола дәуірі қорымынан тұратын жартас суреттері кешені. Ықшамаудан аумағында шегінде жоғары патинацияланған негізгі тау жыныстары жақпарланып шығып тұрған бірнеше төбешіктер бар. Жалпы мұндай төбенің тоғыздан астам белгілі, ал кейбірінің өз аты бар. Соның бірі – жергілікті халық арасында Сардоңғал деген атпен белгілі ең биік төбе. Бірегей петроглифтердің ең көп саны осында шоғырланған және бұл кешен Шимайлы-I деп белгіленген (Сурет 1-3).
Шимайлы-I шоқысының биіктігі теңіз деңгейінен 1363 метр, географиялық координаттары: N 47° 41' 49,7"; Е 081° 40' 25,2". Жартастағы суреттер кей жағдайда тамырлар түзетін түпкі тау жыныстарының беткейлеріне, сондай-ақ жекелеген жартастарға, әсіресе төбе беткейлеріне салынған. Бұл петроглифтерді бірнеше топқа бөлуге болады. Ерте көшпелілер тарихының ең ерте кезеңі құстұмсық, көздері үлкен және аяқтары қысқа бұғылардың бейнелері арқылы көрініс тапқан. Сондай-ақ, мүйіздері әсем безендірілген, тұяғының ұшымен әдемі тұрғандығымен ерекшеленетін, реалистік аң стилінде жасалған фигуралар да бар. Сонымен қатар, петроглифтер арасында көнетүркілік аналогтарынан стилі жағынан айтарлықтай ерекшеленетін салт атты шабандоздардың бейнелері кездеседі. Бұл бейнелер «ғұн-сармат заманына» жатады. Бұл жылқы аяқтарының желіс үстінде емес, шабыс кезіндегі бейнеленуімен расталады. Бұл төрт аяғын тең тастаған жорғаның жүрісін еске түсіреді.
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/134-baza-dannykh/tarbagatajskij-rajon.html#sigProIdd13893e60e
Маңырақ петроглифтері теңіз деңгейінен 872 м биіктікте орналасқан (географиялық координаттары: N 47°24'09,95" E 83°53'20,10"). Маңырақ ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 3 шақырымдай жерде Шілікті алқабына апаратын жолдың сол жағында орналасқан төбеден жартастағы суреттер, оның ішінде көне түркі белгілері табылды.
Ерте темір дәуірінің нышандары аң стилінде жасалған жануарлар бейнелерімен, сондай-ақ антропоморфтық фигуралармен және салт аттылар бейнелерімен берілген (Сурет 1-3). Бұл бейнелер сол кездегі көркем мәдениеттің өзіне тән ерекшеліктерін көрсетеді.
Археологиялық ескерткіш мерзімделуі бойынша көпқатпарлы. Тастарда эрозия мен тозудың айқын белгілері бар: олардың бетінде жарықтар мен қыналар шөгінділері байқалады. Бұл факторлар петроглифтерді дәл түсіндіруді айтарлықтай қиындатқан табиғи жағдайлардың ұзақ мерзімді әсерін көрсетеді. Бұл факторлар табиғи жағдайлардың ұзақ мерзімді әсерін көрсетеді, бұл петроглифтерді дәл түсіндіруді едәуір қиындатады.
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/134-baza-dannykh/tarbagatajskij-rajon.html#sigProId70e02232e8
Арганаты петроглифтері теңіз деңгейінен 1011 м биіктікте орналасқан. Географиялық координаттары: N 47°27'19.96", E 83°27'22.80". Тарбағатай өңірінде Құйған ауылынан солтүстік-шығысқа қарай шамамен 5–6 шақырым жерде, қыстау маңында және тау етегінен шамамен 300 м жерде тегіс беткейдегі гранитті жартастың батыс жағында петроглифтер қашалған (Сурет 1-4). Суреттер негізінен аңшылық көріністермен байланысты. Мұнда мүйізі спираль тәріздене ширатылған арқар бейнелері, садақпен аң аулау, иттерді жабайы аңдарға салу көріністері бар. Көрші тастарда да антропоморфтық фигуралар, тау ешкілері мен жылқылардың бейнелері бар.
Ескерткіштің орналасқан жері – Ласты өзенінің бойында шығыстан батысқа қарай созылып жатқан тау сілемі. Бұл аумақ «Жақсы Арғанаты» және «Жаман Арғанаты» болып бөлінеді. Жергілікті тұрғындар оларды «Басқы Арғанаты», «Ортаңғы Арғанаты», «Аяққы Арғанаты» деп те атайды. М.Қашқари сөздігінде Арғанаты тау жотасының атауы «арғу» және «қанат» сөздерінің бірігуінен шыққан.
https://berel-museum.kz/kz/kontakty/134-baza-dannykh/tarbagatajskij-rajon.html#sigProId8853709cdd
Онлайн кім
Қазір бір қонақ және Бірде бір тіркелген қолданушы жоқ сайтта отыр